مكان نمازگزار

مكاننمازگزار داراى شرايطى است و هر كدام از آنها را كه نداشته باشد، نماز خواندن درآن مكان باطل است; اين شرايط عبارتند از:

شرط اول: غصبى نباشد

درجايى انسان مى‏تواند نماز بخواند كه يا مال خودش باشد و يا اگر مال ديگرى است،بداند صاحبش راضى است، بنابراين نماز خواندن در مكانهايى كه گفته مى‏شود باطل است:

1.در جايى كه ملكش از ديگرى است و انسان نمى‏داند صاحبش راضى است‏يا نه، كه تا علمبه رضايت او پيدا نكرده است نماز در آنجا باطل است مگر در:

الف)در زمين بسيار وسيعى كه از ده دور و چراگاه حيوانات است، اگر چه صاحبانش راضىنباشند، نماز خواندن و نشستن و خوابيدن در آن اشكال ندارد و در زمينهاى زراعتى همكه نزديك ده است و ديوار ندارد، اگر چه در مالكان آنها افراد صغير و ديوانه باشد،نماز و عبور و تصرفات جزئى اشكال ندارد; ولى اگر يكى از صاحبانش ناراضى باشند،تصرف در آن حرام و نماز باطل است.

توضيحالمسائل، مساله 789.

ب)دراماكن‌عمومى‌براى‌واردشوندگان‌به‌آنها، مانند:‌مسافرخانه‏هاو هتلها و حمامهاو...

توضيحالمسائل، مساله 878.

ج)در خانه‏هايى كه آيه 61 سوره نور (1) بيان جواز خوردن از آن خانه را بدون اجازهصاحبان آنها نموده است. همين مقدار كه انسان علم به كراهت و عدم رضايت آنها نداشتهباشد، كه در اين خانه علاوه بر خوردن مى‏فرمايند، نماز در آنها هم همين حكم رادارد كه آنها عبارتند از: خانه پدر، مادر، برادر، عمو، عمه، خاله، دايى، خانه كسىكه كليدش در دست اوست و خانه دوست.

عروة‏الوثقى،فى مكان المصلى، مساله 18. 2 در مكانى كه منافعش از ديگرى است، اگر بدون اجازهمالك منافع در آن مكان نماز بخواند، نمازش باطل است، بنابراين كسى كه در خانهمستاجرى بدون اجازه مستاجر نماز مى‏خواند، اگر چه از طرف مالك واقعى اجازه داشتهباشد و يا خود مالك واقعى نمازش باطل است.

توضيحالمسائل، مساله 867.

3.در مكانى كه حق ديگرى به او تعلق نگرفته باشد، بنابراين در مكانهايى كه حقوق زيربه آنها تعلق گرفته باشد، نمى‏شود در آنها نماز خواند:

الف)حق رهن:رهن آن است كه بدهكارمقدارى ازمال خود را نزد طلبكار بگذارد كه اگر طلب اورا ندهد، طلبش را از آن مال به دست آورد و طلبكار و بدهكار نمى‏توانند در مالى كهگرو گذاشته شده، بدون اجازه يكديگر، ملك كسى كنند، مثلا ببخشند و يا بفروشند.

توضيحالمسائل، مساله 2307، 2312.

ب)حق سبق: كسى كه در مسجد نشسته، اگر ديگرى جاى او را غصب كند و در آنجا نمازبخواند، بنابر احتياط واجب بايد دوباره نمازش را در محل ديگرى بخواند.

ج)حق شريك: كسى كه در ملكى با ديگرى شريك است، اگر سهم او جدا نباشد، بدون اجازهشريكش نمى‏تواند در آن ملك تصرف كند و نماز بخواند.

توضيحالمسائل، مساله 872 و عروة‏الوثقى، فى مكان المصلى، مساله 12.

د)حق امام و فقرا: اگر با عين پولى كه خمس و زكات آن را نداده، ملكى بخرد، تصرف اودر آن ملك، حرام و نمازش هم در آن باطل است و همچنين است اگر به ذمه بخرد و درموقع خريدن قصدش اين باشد كه از مالى كه خمس يا زكاتش را نداده، پولش را بدهد; مگراينكه آن مقدار خمس يا زكات را به وجهى شرعى، مانند مصالحه با مجتهد به عهده گرفتهباشد.

تحريرالوسيله،ج‏1، ص‏147، مساله 4 و توضيح المسائل، مساله 873.

ه)حق خود ميت: اگر ميت وصيت كرده باشد كه ثلث مال او را به مصرفى برسانند، تا وقتىكه ثلث را جدا نكنند، نمى‏شود در ملك او نماز خواند.

و)حق ورثه ميت: اگر بعضى از ورثه ميت، صغير يا ديوانه يا غائب باشند، تصرف در ملك اوحرام، و نماز در آن باطل است، ولى تصرفات جزئى كه براى برداشتن ميت معمول است،اشكال ندارد.

توضيحالمسائل، مساله 877.

ز)حق طلبكارهاى ميت: بدهكاريهاى ميت، يا از قسم خمس و زكات است كه تا به حالنمى‏داده، يا مدتى نداده و يا از قسم بدهيهاى معمولى است، اگر از قسم خمس و زكاتباشد، تصرف در ملك او حرام و نماز در آن باطل است، مگر آنكه بدهكارى او را داده ياقصد دادن آن را داشته باشند، به شرطى كه مسامحه در دادن ننمايند و اما اگر بدهيهاىاو غير از خمس و زكات باشد، باز هم تصرف در ملك او حرام و نماز در آن باطل است; ولىتصرفات جزئى كه براى برداشتن ميت معمول است، اشكال ندارد و نيز اگر بدهكارى اوكمتر از مالش باشد و ورثه هم تصميم داشته باشند كه بدهى او را بدهند و مسامحه هم‌نمى‏كنندوتصرفشان هم‌تصرفى‌نيست كه‌موجب فروختن يا از بين بردن مال ميت‏باشد، اشكال ندارد،ولى بنابر احتياط مستحب،از ولى ميت هم رضايت گرفته شود.

عروة‏الوثقى،مكان المصلى، مساله 14 و تحريرالوسيله، ج‏1، ص‏147، مساله 4 و توضيح المسائل،مساله 875 و 876.

خلاصه بحث

دراين مكانها نمى‏توان نماز خواند: - مكانى كه ملكش از ديگرى است - مكانى كه منافعشاز ديگرى است - مكانى كه حق ديگرى به آن تعلق گرفته: - حق رهن - حق سبق - حق شريك- حق امام و فقرا - حق خود ميت - حق ورثه ميت - حق طلبكارهاى ميت