باستان‌شناسی دانش داشته ها و نداشته ها

باستان شناسان  باستان شناسی را از چند بعد و  دهها منظر مورد تعریف قرار داده اند. علم پی بردن به گذشته بشر با مطالعه آثار مادی به جای مانده از او/ باستان شناسی علم  مطالعه گذشته و تاریخ گذشتگان /علم بررسی مواد و داده ها/ علم معرفت شناسی و علم تحلیل و..........در این میان شاید بد نباشد به معانی ومفاهیم دیگر آن  که  معانی لغوی آرخه در زبان هلنی، بُن، منشأ، سرچشمه، سر آغاز بدایت، افتتاح، اقتدار مانند آن آمده است.  هم توجه شود.این مفهوم کلیدی در میان متفکران عهد باستان خصوصاً حکیمان پیش از سقراط اهمیت محوری و تعیین کننده داشته است .وقتی تبار‌شناسی‌، ریشه کاوی و لایه‌نگاری زبان‌شناختی و معنا‌شناختی مفهوم باستان شناسی را هم برساند نباید از آن غافل بود در جهان کنون باستان شناسی و تشکیلات میراث فرهنگی در هر کشوری، از مهم‌ترین ارکان پشتیبان و قوام‌دهنده هویت آن کشور و ملت است واساساً نظام‌های سیاسی و جوامعی که بی‌بهره از معرفت تاریخی بوده‌اند و آگاهی و فهم عمیق‌تری از واقعیت‌ها و موقعیت‌ها نداشته‌اند و ناتوان از رصد کردن رخدادهای تاریخی  هستند، آسان‌تر از پای افکنده  می شوند. شمار سرزمین‌های تاریخی و قاره‌های فرهنگی که به لحاظ حجم، گستردگی، تراکم، توالی و غنای مواریث مدنی و معنوی، موقعیت ممتاز ایران را در تاریخ و فرهنگ جهانی دارند شاید به‌شمار انگشتان دو دست نرسد. در مسیر خطیر باستان شناسی ، باستان شناسان سربازان  صیانت و دفاع از مرزهای تاریخ و فرهنگ میهن آنچه از میراث گذشتگان باقی مانده را نگاهبانی می نمایند چرا که باستان شناسی علم داشته ها و نداشته است از یک سویی ملتی  با غنای تاریخی چشمگیر و بی همتا  و از دیگر نگاه ملتهایی بر دستان خالی نیاکان نشان  دوخته شده ،نشان از اهمیت میراث فرهنگی و باستان شناسی دارد.باستان شناسی علم  مشتی از خروار اسناد و مدارک و یا علم عتیقه و ابزارپوسیدگی و دور ریختنی ها نیست.بر خلاف قرون نوزده و بیستم میلادی  باستان‌شناسی دانشی استعماری و حاصل فرآیند استعمار هم بحسساب نمی آید درجهان کنون ما  باستان‌شناسی را دانشی می‌‌دانند که مانند انسان شناسی مورد استفادهٔ (ونه سوء استفاده) قرار گرفته است، باستان شناسی دیگر ابزار استعمار برای تسلط بر فرهنگ ها و چپاول گنجینه ها و داشته های تاریخی –فرهنگی مردم نیست. از باستان شناسی با راهکار استعماری دیگر در کشورهای  جهان خبری نیست. خیزش عمومی ملتها  با رویکرد نگاه مثبت به دارایی های تاریخی برای  کشف حقایق  تاریک تاریخ گذشتگان  موجب شده است تا باستان شناسی دانش داشته ها باشد و با داشته ها هویت  انسانها را تجلی بخشد